Czym jest sól?
Sól to inna nazwa chlorku sodu (NaCl). Sól jest krystalicznym minerałem, a zdecydowana większość soli wydobywanej na świecie pochodzi z kopalni, tylko niewielki procent soli spożywczej pozyskiwana jest przez odparowanie wód morskich lub wypłukiwanie skał mineralnych. Sól towarzyszy człowiekowi od zarania cywilizacji i badania archeologiczne i geologiczne dowodzą, że jest od niej dużo starsza. Zapisane wzmianki o soli pochodzą z czasów Starego Testamentu – często była ona jednym ze składników darów dziękczynnych zanoszonych Bogu. W średniowieczu sól nazywano „białym złotem”, ponieważ służyła jako środek płatniczy a jej cena sięgała ceny złota. W Afryce i Azji z soli wybijano monety, które były zwyczajowym środkiem płatniczym. Przez całe wieki sól była uważana za drogocenną i ważną przyprawę, środek konserwujący, leczniczy czy nawet artefakt magiczny. Dopiero lata 90. XX wieku rzuciły cień na białe kryształki chlorku sodu.
Czy sól warto jeść?
Oczywiście, sól jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu i jeśli ją odstawić w stu procentach – skończyłoby to się dla nas niekontrolowanymi skurczami, dewastacją wszystkich układów, ślepotą i w konsekwencji dalszego nieprzyjmowania soli – śmiercią. Sól jest naturalnym inhibitorem, wyrównuje poziom elektrolitów w organizmie, jest niezbędnym składnikiem wód komórkowych, reguluje ciśnienie tętnicze. Oczywiście , jak ze wszystkim, co spożywamy – kluczowe jest zachowanie odpowiednich proporcji soli w pokarmie.
Ile soli można jeść?
WHO zaleca dzienną dawkę soli, która nie przekracza 5g, czyli jednej płaskiej łyżeczki. Zjedzenie takiej łyżeczki soli może się wydawać niemożliwe, ale w tej dawce mieści się też sól ukryta w naszym pożywieniu. Sól dodawana jest dziś do niemal wszystkich produktów spożywczych: znajdziemy ją w chlebie, mieszankach mrożonych warzyw, napojach, serach, wędlinach, groszku w puszce. To bardzo ważne, by wiedzieć, jak bardzo dużo soli znajduje się w żywności, która wcale nie jest tzw. jedzeniem śmieciowym. Na przykład, w kromce codziennego chleba pszennego jest pół grama soli. Oczywiście, prawdziwą „kopalnią” soli są fast foody, dla przykładu jeden hamburger znanej sieci z małymi frytkami z keczupem to aż 5g czystej soli! Ja więc jeść zdrowo i smacznie, a jednocześnie ograniczyć ilość soli?
Jak jeść zdrowo sól?
Przede wszystkim, nie kupujmy nigdy produktów wysoko przetworzonych: sosów w proszku, zup instant, sosów (nie tylko keczup ale i musztarda czy sos sojowy zawierają ogromne ilości soli!), gotowych dań. Jeśli lubimy keczup -wybierajmy ten BIO, ze sprawdzonym składem. Bardzo ważne jest czytanie etykiet. Dzisiaj praw zabrania producentom ukrywania ilości soli czy cukru w produkcie, ale nie znaczy to, że zawsze ich ilość jest dla nas czytelna. Dlatego warto wybierać produkty BIO, ponieważ spełniają one nie tylko wyśrubowane normy międzynarodowe, ale ich ideą jest oferowanie konsumentom żywności czystej, nisko przetworzonej, naturalnej i dobrej jakościowo.
Jakie są rodzaje soli?
Na rynku jest kilka rodzajów soli, od pewnego czasu bardzo popularna jest różowa sól himalajska czy sól czarna. Do czego służą, czym są i czy warto je mieć w swojej kuchni?
- sól kuchenna to sól, której używamy w naszych kuchniach najdłużej, jest najbardziej popularna w polskich domach. Najczęściej jest bardzo drobna, śnieżnobiała, bardzo sypka. Jej jasny kolor świadczy o wysokim oczyszczeniu kryształków, co wcale nie jest dobrym sygnałem. Biała, miałka sól kuchenna to najmniej zdrowa odmiana soli – silne oczyszczenie z mikroelementów, minerałów i pierwiastków powoduje, że nie ma żadnych wartości odżywczych ani prozdrowotnych. Warto zastąpić ją którąś z soli wymienionych poniżej.
- sól himalajska, często różowa, jest ostatnio bardzo modna i często wspominana na blogach ze zdrową żywnością. Wydobywa się ją rzeczywiście w Himalajach w Pakistanie. Charakterystyczny różowy kolor zawdzięcza śladowym ilościom tlenku żelaza. Sól himalajska nie jest szczególnie bogata w składniki mineralne, choć jest ich zazwyczaj trochę więcej niż w soli kuchennej. Jest jednak ciekawą alternatywą dla klasycznej soli białej. Sól himalajską w dobrej cenie możesz kupić tu
- sól morska jest solą, która powstaje po odparowaniu wód oceanicznych lub słonowodnych jezior. Uważana jest za najzdrowszą alternatywę dla soli kuchennej. Ponieważ zazwyczaj ulega przetworzeniu w niewielkim stopniu. Sól morska może mieć różny kolor, w zależności od nasycenia pierwiastków. Może mieć też różny posmak.
- sól naturalna kamienna to też rodzaj soli morskiej, ale jest od niej dużo starsza. Powstała w wyniku osuszania dna mórz i oceanów w czasach prehistorycznych. Może mieć bardzo różne zabarwienie: od brunatnego, przez czerwony, żółty i pomarańczowy a nawet zielony czy niebieski. Uznawana jest za najzdrowszą sól, ponieważ wydobywana jest w formie brył i nie poddaje się jej oczyszczaniu.
Istnieją też inne rodzaje soli: hawajska (zielona, różowa, czarna), sól wędzona o bardzo silnym aromacie czy sól indyjska Kala Namak, której specyficzny smak trochę przypomina gotowane jajka i która doskonale uzupełni smak dań kuchni indyjskiej.
Bez względu na to, którą sól wybierzemy, najważniejsze jest, aby nie przekraczać dozwolonej ilości sodu. Jego nadmierne spożywanie powoduje obrzmienia, zatrzymanie wody, nadciśnienie, cukrzycę, otyłość i wiele innych chorób.
